In 2016 viel het doek voor V&D. Een van de belangrijkste ketens van warenhuizen in de Nederlandse geschiedenis dat in 1887 werd opgericht door de Amsterdammers Willem Vroom en Anton Dreesmann. 

De hoop werd gevestigd op de Canadeze firma Hudson’s Bay om het winkelend publiek naar de binnenstad te blijven trekken. Het mocht niet baten met het gevolg dat het grote pand in het hartje van het Leidse centrum dringend op zoek is naar een herbestemming. Vele ontwerpers, bedenkers en dromers hebben al verschillende ideeën en plannen met het warenhuis dat in 1903 op de hoek van de Aalmarkt (nr. 28) en de Maarsmansteeg zijn deuren startte.

De vrijwilligersorganisatie en denktank ‘Stadslab Leiden’ heeft al grootste plannen en het pand tot het nieuwe ‘Singelpark’ van Leiden gebombardeerd. Mooi dat het lot van het Rijksmonument breed gedragen wordt maar net als bij het Singelpark lijkt de geschiedenis het ondergeschoven kindje. Het complex verteld een verhaal waarbij de geschiedenis nog verder terug gaat dan de eerste vestiging van V&D Juist deze aaneenschakeling van meerdere panden kan inspiratie bieden en tot betere (haalbare) ideeën.  

Winkelgebieden

Het warenhuis van V&D startte in Leiden in 1903  op de hoek van de Aalmarkt (nr. 28) en de Maarsmansteeg.  Het is een periode waarbij het stedelijke centra werden omgetoverd van woon- naar winkelgebieden. Het pand werd Magazijn de Zon genoemd en breidde al snel uit naar de naastgelegen panden aan de Aalmarkt. In 1930 was met uitzondering van de Waag het hele rijtje in handen van het warenhuis. Zes jaar later worden de panden afgebroken en werd het huidige pand gebouwd naar ontwerp van de in Den Haag geboren architect Leo Van der Laan.  

Vroom en Dreesmann breidt zich niet alleen uit over de Aalmarkt. In 1932 wordt voor het eerst een pand aan de Breestraat bij het complex getrokken waarmee er ook een directe verbinding komt tussen Breestraat en Aalmarkt via het warenhuis. In 1962 kwam ook de ‘Vergulden Turk’ in handen wat vanaf die tijd de hoofdentree aan de Breestraat werd. Zowel aan de gevels als binnenruimten blijft te zien dat het warenhuis is opgebouwd uit verschillende panden. 

Architectenbureau 

In 1963 krijgt architectenbureau Kirch, Hermans, Van der Eerden dan ook de opdracht om de panden aan de Breestraat te slopen voor een geheel nieuw pand met eigentijdse uitstraling. Door het vele verzet is het hier niet van gekomen. Als uiteindelijk het gehele bouwblok in handen van komt van een ontwikkelingsmaatschappij, blijft V&D als huurder op de huidige locatie.

Het bouwblok werd een decennia geleden volledig aangepakt waarbij vele oude delen alsnog sneuvelen of betrokken werden in de nieuwbouwplannen. In de media worden de eerste nieuwe ideeën al volop gepresenteerd. De kern lijkt daarbij vooral de boodschap dat het pand niet meer verwijst naar warenhuis waarvoor het (ten dele) is gebouwd, maar naar een pand “Voor en Door Leiden” waarmee Leiden in zijn enthousiasme zijn eigen geschiedenis dreigt uit te wissen.